Marcos Martín, presidente da Agrupación industrial Viratec: "A saúde do planeta e a das persoas van unidas"

Marcos Martín González é o actual responsable da recente Agrupación industrial Galega de Solucións Ambientais e Economía Circular, cuxa primeira asemblea ordinaria está a celebrarse agora mesmo en Santiago.

O nacemento de Viratec chega nun momento clave para o país. As administracións prometeron aproveitar a crise do coronavirus para promover un cambio de modelo de desenvolvemento onde a economía circular, precisamente, está chamada a xogar un papel crave.

Nesta entrevista, Martín destaca que é imposible disociar a saúde pública do respecto ao medioambiente. Os fondos Next Generation en Galicia, o papel das familias na reciclaxe e o cambio de cultura empresarial ao fío da pandemia son outros puntes desta conversación co tamén Director Rexional Norte do Grupo Suez e por tanto responsable de Viaqua, unha das principais compañías de xestión da auga en Galicia.

Montaxe cos logos da nova agrupación industrial Viratec e algúns das súas socios fundadores

Viratec naceu fai relativamente pouco, o outono pasado foi a súa presentación. Cre que a pandemia axudou a que as empresas e a sociedade en xeral tomen máis conciencia da importancia de fomentar unha economía máis respectuosa co medio e menos agresiva cos recursos naturais?

A Agrupación industrial arrinca a finais do ano pasado e xorde como unha necesidade, xa non só dun sector económico senón do conxunto de a sociedade. Quizá coa pandemia fíxose máis patente que nunca a necesidade de apostar polo sector ambiental. Isto provoca que nos xuntemos empresas galegas a lanzar esta iniciativa.

Estamos a piques de afrontar un cambio de modelo produtivo ao fío da pandemia. Que papel poden ou deben xerar os fondos Next Generation no fomento da economía circular?

Está claro que estamos nun punto de inflexión importante. Agora mesmo, todo este financiamento europeo busca proxectos que fomenten modelos máis sostibles, apostando pola economía circular, a transformación ecolóxica e, asociado con isto, a dixitalización.

Desde a Agrupación industrial cremos que temos moito que dicir respecto diso. A final temos unha ampla representación do sector ambiental galego, entre os máis de 50 socios que xa temos. Isto permítenos integrar capacidades e buscar alianzas, alianzas que sexan sólidas e robustas que poidan poñer solucións aos problemas actuais ou futuros.

Coa crise sanitaria que estamos a vivir tomamos máis consciencia que a saúde do planeta e a saúde das persoas van unidas 

Coa crise sanitaria que estamos a vivir tomamos máis consciencia que a saúde do planeta e a saúde das persoas van unidas, hai un nexo importante entre as dúas, non son desligables.

Vostede cre por tanto que estamos nun punto de inflexión que vai máis aló do económico? É un cambio cultural, de mentalidade?

Creo que si e quero pensar que si. Xa viñamos tomando conciencia antes, pero creo que agora hai un punto de inflexión coa pandemia. Non é o mesmo saber de que existe un problema en teoría que sufrir as súas consecuencias.

Se nos fixamos nos datos de investimentos en activos sostibles fóronse duplicando case dun ano para outro, por parte dos fondos e outros investidores. En definitiva, creo que si hai unha clara aposta por un modelo máis sostible a nivel económico e mundial.

O 73% dos españois cre que o cambio climático xerará problemas de magnitude similar á pandemia

Por exemplo, a enquisa IPSOS de 2021 di que o 73% dos españois xa identifica que o cambio climático xerará problemas no futuro parecidos en magnitude á pandemia.

O cambio de mentalidade é evidente, por exemplo os grandes fondos internacionais están a deixar de investir en combustibles fósiles e as grandes empresas deste tamaño son as chamadas para formar o motor do novo modelo …

Eu non creo que sexan as empresas o único motor. As empresas son importantes e si hai un cambio no sector empresarial, mesmo na obrigación de compartir información que xa non é só financeira, pero tamén creo que o cambio ten que vir das administracións.

Non basta con enfrontar o problema do cambio climático desde unha perspectiva empresarial, ten que ser mediante unha colaboración coa administración.

Afortunadamente, creo que é un tema superado. Polo menos a nivel europeo, o enfoque do que se fala é dunha colaboración público - privada. É dicir, non basta con enfrontar o problema desde unha perspectiva empresarial, ten que ser mediante unha colaboración coa administración. De feito na Agrupación industrial forman parte tamén universidades e centros tecnolóxicos. A Administración pública non está en e Agrupación industrial porque non ten sentido pola propia configuración da asociación pero si que nacemos coa vocación de manter un diálogo constante de forma que acheguemos solucións.

Vostede apunta á necesidade da colaboración pública-privada. Xa hai iniciativas así, por exemplo, a Zona Franca de Vigo é un dos actores que promove unha planta de hidróxeno verde en Galicia, un tipo de fábrica para a que hai outra media de ducias de proxectos en Galicia. A parte do hidróxeno verde, en que outras actividades Galicia ten un bo potencial para desenvolver novas formas de produción circular e sostible?

Galicia xa publicou o seu plan estratéxico e está a mover iniciativas concretas, como a do hidróxeno verde. Desde Viratec temos un percorrido moi corto aínda e aínda non preparamos ningunha proposta conxunta para os fondos Next Generation. Si que cremos que estamos a tempo e temos que traballar nesta liña. 

O primeiro prazo que terán que superar os proxectos é a finais de abril, cando se terán que remitir ao Goberno Central. En todo caso, as solucións non van vir dun sector ou doutro, van vir da transversalidade. Apostamos por solucións conxuntas para axuntar tecnoloxías de diferentes sectores.

Citaba vostede a necesidade de dialogar coa Administración. Ese diálogo sempre ten unha vertente política e lexislativa. Por exemplo, o Parlamento de Galicia acaba de aprobar a Lei de residuos e chans contaminados coa que o Goberno autonómico pretende "camiñar cara á economía circular, que substitúe e desterre o modelo tradicional de extraer, usar e tirar". Como valoran desde Viratec este texto?

Persoalmente, creo que se vai avanzando na boa dirección. É certo que hai moito por facer no tema de reciclaxe de residuos, porque as porcentaxes son baixos a nivel do conxunto da sociedade. Hai necesidade de avanzar, por exemplo, na eliminación de plásticos dun só uso ou na instalación do quinto contedor.

Que pasos administrativos quedan pendentes en Galicia?

A estratexia da Xunta está a ser pioneira en aspectos como a adecuación de instalacións. Xa hai unha en marcha, en Cerceda, e hai outras dúas en proxecto, para tentar aumentar as porcentaxes de reciclaxe.

Falando de porcentaxes de reciclaxe. O Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico (Miteco) publicou a principios de febreiro a súa memoria anual de xeración e xestión de residuos para o ano 2018, no que sinala que España xerou 22.264.824 toneladas de residuos, dos que só se reciclou un 35%. Do total de residuos, Galicia só reciclou --sumando diferentes procesos-- o 20%. A que se deben estas baixas porcentaxes? É un problema de cultura empresarial ou de consumo?* Que se pode facer para liquidalo?

É unha pregunta complicada. Se analizas os datos dese informe do Miteco está claro que se incrementa a xeración de residuos. Son 250.000 toneladas de residuos máis ao ano, co cal nin sequera estamos a avanzar no control dos residuos. Respecto ao dato de Galicia que comentaba, creo que a planta de residuos de Cerceda que se puxo en marcha hai pouco, vai corrixir estes datos, se non o conseguiu xa.

 Iniciativas do quinto contedor tamén deberían axudar. É importante obter unha recollida separada dos residuos orgánicos e así poder poñelos en valor. Unha vez recollidos de forma selectiva o que permite é habilitar sistemas de tratamento e aproveitamentos, pode ser para compostaxe, engadíndolle outros substratos, ou valorizacións enerxéticas. En todo caso, o tema da economía circular non é unha cuestión dun determinado sector. Nin sequera só das empresas. Nas nosas casas podemos adoptar medidas. 

Iniciativas do quinto contedor tamén deberían axudar. É importante obter unha recollida separada dos residuos orgánicos e así poder poñelos en valor.

Por exemplo unha familia que prácticas concretas podería realizar?

Moitas. Eu teño varios nenos e veñen do colexio moi concienciados co tema de reciclaxe. En casa temos contedores de todas as cores para separar os residuos e Deus líbreche tirar algo nun contedor que non lle toca. As familias poden xogar un papel na concienciación, que é a base de todo; de feito eu creo que nas xeracións máis novas xa se está notando.

Despois as familias poden contribuír coa forma en que consomen. Por exemplo, a auga. Consumir auga da billa en lugar de embotellada, vixiar o consumo á hora de lavarnos os dentes, reutilizar a auga de determinados usos para regar as plantas. Tentar cambiar hábitos de consumo, reducindo a compra de plásticos dun só uso, comprando a granel, etc. Hai moitas cousas que a nivel doméstico podemos facer.

Cita o asunto do consumo da auga. Na sociedade hai unha gran discusión cada vez que sobe o recibo da luz e tamén un gran debate sobre como producimos enerxía. Con todo, parece que non lle prestamos demasiada atención á auga, a pesar de ser un recurso fundamental. Quizais en Galicia pola suposta abundancia …

Suposta, sen dúbida ...

Tamén pode ser porque o prezo que pagamos pola auga é moi pequeno en comparación con outros recursos. En definitiva, Estamos pouco concienciados sobre a necesidade de manexar mellor os nosos recursos hídricos?

Nuns sitios máis que outros. No caso concreto de Galicia estamos xa sufrindo as consecuencias de secas puntuais que levaron a restricións e a problemas en subministración. A parte positiva é que cando ves que un recurso falta, dispárase a concienciación. Eu creo que Galicia empezámonos a dar conta agora, con episodios como a seca de 2017.

En Galicia temos auga, pero o que tamén hai que ter é infraestruturas para xestionala e facer un uso responsable. 

Fai vostede antes incidencia no termo suposta ao falar da abundancia de auga en Galicia. Algúns galegos parece que teñen asumido  que aquí nunca vai haber problema de auga. Equivócanse?

Aquí temos a choiva que temos e damos grazas por iso. Pero tamén é certo que temos episodios de seca. Estes períodos de seca están a facerse cada vez máis frecuentes. Hai zonas de Ourense onde é case habitual sufrir restricións no verán. En 2017 unha cidade como Vigo almorzaba con titulares, sensacionalistas, de ‘quédannos 17 días de auga’. Destacaba o de suposta por iso. Si, temos auga en Galicia, pero o que tamén hai que ter é infraestruturas para xestionala e levala aos sitios adecuados e facer un uso responsable.