Familiares alertan de que a Xunta avisa ás residencias antes das visitas

A asociación de familiares Vellez Digna fixo público un duro comunicado no que acusa o sistema de inspección galego de permitir preavisos a residencias, unha práctica que, segundo o colectivo, facilita a maquillaxe de irregularidades. A denuncia chega en plena polémica polos peches de centros en Amoeiro e Xinzo, e despois de que partidos e asociacións pedisen documentación e explicacións á Xunta.  

"Estas residencias non estaban peor que hai un ano, por elas pasaron as inspeccións, na consellería sabían ou que ocorría, e como sempre a Fabiola non fixo nada", alegan.

A organización  denuncia que o actual modelo de inspección permite que as residencias reciban avisos previos sobre a data e hora das visitas. Esa circunstancia, afirma a asociación, favorece que os centros «corrixan» temporalmente problemas para eludir sancións e ocultar o estado real dos usuarios.  

A Xunta, sistematicamente,  fai oídos xordos, esconde as faltas e  nega a realidade mais evidente, non actúa ante infórmesvos do seu propio servizo de inspección, cando non ou boicotea avisando as residencias de que van ser inspeccionadas, persegue e acosa ademais aos inspectores que se atreven a denunciar as prácticas corruptas dá consellería .

O comunicado reclama ademais maior transparencia nos procedementos administrativos e gobernamentais: segundo Vellez Digna, a Consellería restrinxiría o acceso de denunciantes e familiares aos expedientes abertos, o que impediría coñecer o resultado das actuacións iniciadas tras as queixas presentadas. O texto subliña que a opacidade fomenta a impunidade e facilita a continuidade de prácticas que consideran lesivas para a atención das persoas dependentes.  

Na súa nota, o colectivo apunta tamén a medidas concretas adoptadas pola administración que, ao seu xuízo, debilitaron a seguridade nos centros: supresión de inspeccións en tardes e fins de semana, eliminación da obrigación de enfermeira 24 horas en determinadas prazas e a permisividad con respecto a cocientes de persoal. A asociación advirte que esas decisións converten a asistencia nun servizo con lóxica empresarial máis que nun dereito público.  

A denuncia de Vellez Digna prodúcese nun contexto de atención mediática e política tras os peches, en outubro, de dúas vivendas comunitarias de maiores na provincia de Ourense —unha en Amoeiro e outra en Xinzo de Limia— ordenados pola Xunta despois de inspeccións que detectaron deficiencias graves. En ambos os casos os informes sinalaron problemas de atención, sobreocupación e falta de garantías para usuarios, feitos que desencadearon recolocacións e a apertura de dilixencias por parte da Fiscalía. 

O Bloque Nacionalista Galego (#BNG) esixiu ao goberno autonómico que entregue actas, informes e expedientes sancionadores relacionados con eses centros e con outros casos recentes, e pediu explicacións sobre se a Xunta coñecía a situación con anterioridade. A petición parlamentaria busca aclarar se houbo omisión ou demora nas actuacións administrativas. 

Paralelamente, a Asociación O Defensor do Paciente e o propio BNG levaron á esfera pública a acusación de que o sistema de inspeccións sofre un “boicot” que impide fiscalizar con eficacia as residencias: ambas as organizacións reclamaron investigacións e transparencia ante o que describen como un fallo institucional de control.  

En 2023, o colectivo de inspectores de servizos sociais alertou xa de que a programación habitual das visitas —con calendarios accesibles a varios cargos— permitía filtracións e avisos a centros inspeccionados, e esixiu un modelo no que só o/a inspector/a soubese a data da súa actuación. Aquela denuncia desencadeou unha investigación interna e tensións entre persoal da inspección e a Consellería. 

Vellez Digna recolle no seu comunicado moitas desas críticas: fala de persecución e acoso aos funcionarios que alertan das prácticas, de censura de expedientes e dunha xestión que prioriza a imaxe por encima do coidado. No seu texto a asociación reclama cambios estruturais e censura o que identifica como unha relación de complicidade entre a administración e as empresas que xestionan camas e servizos.  

A Consellería e a Fiscalía: que dixeron 

Ante a onda de críticas, a Consellería de Política Social subliñou publicamente que as decisións de peche adóptanse despois das propostas dos seus funcionarios de inspección e que cando se detectan “graves deficiencias” actúa con rapidez —así o lembrou a conselleira nas últimas comparecencias tras o peche de Xinzo e Amoeiro—. A administración, por tanto, defende a existencia dun marco de actuación que permite clausuras e sancións cando a inspección o recomenda. 

En 2023 a Consellería negou con rotundidade que se comunicasen anticipos e defendeu a integridade do labor inspector, á vez que abriu indagacións internas cando os propios inspectores fixeron públicas as súas sospeitas. Ese cruzamento de versións —denuncia pública dos inspectores, investigación interna da Xunta e a negación oficial— mantense como pano de fondo da actual controversia. 

Vellez Digna asegura na súa nota, ademais, que a Fiscalía actuou con lentitude noutros casos previos e que só cando a presión mediática crece aprécianse movementos administrativos ou xudiciais; con todo, nos peches recentes a Fiscalía si iniciou dilixencias 

O comunicado de Vellez Digna aposta por unha reconversión do sistema: reclama que a atención á dependencia deixe de ver como un negocio e impúlsese un servizo público de coidados, con prazas suficientes, financiamento axeitado, coordinación coa Atención Primaria e persoais con cocientes e formación que garantan o trato digno. 

Mentres vos coidados se entendan como un negocio existira ou malos tratos, as empresas queren gañar cartos e para elo recortan en persoal, en alimentación e en coidados, saben que poden facelo a pesar dás leis que ou prohiben, xa que contan coa complicidade dunha xunta amiga que llo permite.

A asociación propón a gratuitidad ou prezos axustados ás pensións e condicións laborais dignas para os traballadores.