O reto tras os incendios: a terra queimada, un veleno para ríos e encoros que Galicia debe xestionar xa

Por ves primeira en tres semanas, Galicia non ten lumes activos este 29 de agosto. É unha calma tensa e poida que efémera, pois en calquera momento os hidroavións poden comezar a sobrevoar as nosas cabezas de novo. No entanto, esta pequena tregua pode axudar aos equipos que actúan sobre o terreo a arroxar algo de luz na dimensión dunha catástrofe que aínda estamos oteando, pois algúns cálculos provisionais, como os de Copernicus, cifran o dano ao redor das 160.000 hectáreas. Unha terra queimada que agora supón un auténtico reto para as administracións públicas, que terán que pór en marcha os mecanismos para evitar que a cinza chegue aos ríos e encoros.

UN PLAN PARA A CHOIVA

Aínda que Lugo, Pontevedra e A Coruña tamén se viron afectadas polos incendios, están moi lonxe do dano que sufriu Ourense no peor ano no que vai de século. A provincia ourensá foi a máis damnificada e como exemplo está o lume declarado en Larouco, que tardou case tres semanas en estabilizar tras devorar máis de 30.000 hectáreas, toda unha marca negativa para os libros de historia. 

Os bombeiros forestais afán dicir que "os incendios forestais apáganse no inverno" cos labores de prevención, pero despois dos incendios non hai tempo que perder antes do cambio de estación, pois as choivas de outono poden dar lugar a unha catástrofe medioambiental e ecolóxica aínda maior. 

O propio presidente da Xunta, Alfonso Rueda, manifestou hai días a urxencia de traballar de maneira conxunta para evitar escorrentías en zonas queimadas. "Creo que todo o mundo entende que nestes momentos, nestes meses que veñen, teremos que ser especialmente estritos, moito máis mesmo que até agora, que tentabamos selo", deduciu o líder do executivo autonómico a principios de semana, coa vista posta nas previsibles choivas. 

"Toca traballar para evitar as escorrentías, que as cinzas comprometan os abastecementos de auga, que os obstruya e provoquen acumulación e desbordamentos. Todo isto hai que facelo colaborando cos concellos e as deputacións, pedindo axuda a todos, incluíndo o Goberno central", demanda. Nesa liña, desde o Goberno de Galicia traballan nun plan específico para evitar arrastres de terra e inundacións en áreas críticas, especialmente na provincia de Ourense.

CINZA EN ENCOROS, RÍOS, MARES...

A Asociación Ecoloxista Arco Iris está especialmente atenta neste sentido, pois, aínda que queda máis dun mes para que termine a campaña, advirten que as conclusións que arroxan os expertos en edafología -ciencia que estuda a composición e natureza do solo na súa relación coas plantas e a contorna que lle rodea- advirten de que a perda media de solo vexetal por hectárea de superficia quedama pode chegar a alcanzar as 24 toneladas neste primeiro ano, pero que no segundo pode supor a perda de 5 toneladas máis polo arrastre por escorrentía. 

"Hai que lembrar que a maior parte dos peores lumes de agosto tiveron lugar en paraxes cun forte pendente, o que incrementa os riscos de erosión", puntualiza o colectivo, que cifra nuns 4.500.000 de toneladas de solo vexetal que está en xogo nestes momentos polos incendios e o arrastre da auga de choiva.

Ese solo vexetal "acabaría no fondo de ríos e encoros, multiplicando os danos directos dos incendios". A consecuencia inmediata é que a auga desas zonas estaría contaminada e o risco é que a cinza poida chegar ao mar, xa non só desde Ourense, senón de territorios como Oia ou Vilaboa, máis próximos ao mar e a bancos marisqueiros que poden verse damnificados polas cinzas, incrementando aínda máis o dano no medio e con consecuencias tamén no económico para moitas familias do mar. 

"É fundamental limitar os procesos de colmatación e eutrofización dos cursos de auga para tratar de minimizar os cuantiosos danos ambientais xa producidos", subliñan os ecoloxistas, que chaman á Xunta a deseñar canto antes o plan para a conservación do solo forestal, primeira paso para unhas "políticas eficaces de repoboación e rexeneración nas zonas que foron pasto das chamas".