Estatuto do Bolseiro: as universidades galegas atacan a norma de Yolanda Díaz que dá máis dereitos

As universidades de Santiago, Vigo e A Coruña son cofundadores en FEUGA, que á súa vez é membro da Rede de Fundacións Universidade Empresa (REDFUE). Este ente é o autor da crítica contra o Ministerio de Traballo.

A versión de REDFUE é que o departamento de Yolanda Díaz aprobou en solitario esta medida. É unha crítica importante, especialmente en precampaña electoral. A rede asegura ter 40 universidades socias e máis 15.000 as empresas que colaboran ofrecendo bolsas aos universitarios e estudantes de FP. Ademais, loxicamente, son centenares de miles os potencialmente afectados pola nova normativa.

UN MILLÓN DE ESTUDANTES SEN TÍTULO?

Teñen as universidades e as empresas con bolseiros razón nas súas críticas? A REDFUE non carga, polo menos non directamente, contra a inmensa maioría das melloras das normas que regulan as condicións das prácticas non laborais. O foco da súa crítica é que teme unha das novas condicións, a obrigación de que o 75% da cotización da Seguridade Social asúmaa o formador, faga moi difícil que as universidades capten empresas que formen -e aproveiten o labor- dos seus estudantes. 

A súa advertencia é clara: se o "Estatuto do Bolseiro" se implementa, miles de estudantes non poderán obter a súa titulación o próximo ano escolar, xa que non haberá lugares dispoñibles para realizar as prácticas. Por que? Argumentan que a suposta escaseza de oportunidades para realizar prácticas formativa mediante prácticas externas de calidade irá a máis. Hai que lembrar, que nalgúns graos, máster e títulos de Formación Profesional é necesario realizar e aprobar prácticas para superar determinados cursos.

Segundo os seus cálculos, a nova norma pon en perigo o funcionamento de 83 universidades e 3.823 centros de formación profesional, que non poderían cumprir cos seus plans de estudo. O número de afectados por esta "lexislación inaplicable que poderá deixar sen titulación" é de, din, "máis dun millón" de alumnos.

QUE CAMBIA O NOVO ESTATUTO DO BOLSEIRO

A nova norma implenta cambios de tal calado que poden provocar semellante desastre? A continuación figuran algunhas das melloras que supoñen para os bolseiros o novo estatatuto, en comparación coa laxa normativa vixente:

• Igualdade de dereitos cos traballadores. Todo bolseiro que comece unhas prácticas nunha empresa gozará dos mesmos dereitos que os demais empregados de devandita empresa, como vacacións, días festivos, estacionamento, seguros, etc. Até agora, podíase facer, por exemplo, traballar aos bolseiros en festivos sen pagarlles máis, aínda que os contratados si cobrasen un plus polo festivo.
• Restrición do número de bolseiros por empresa. Todo o mundo sabe que hai empresas que abusan da cantidade de bolseiros. Co Estatuto do Bolseiro establécese que a cantidade de bolseiros nunha empresa non poderá superar o 20% do persoal. Hai que lembrar que en teoría o bolseiro non vai traballar, vai aprender como traballar na práctica, necesita quen o supervise a miúdo.
• Dietas e desprazamentos corren a cargo da empresa. Durante moito tempo, os bolseiros tiveron que custear as súas propias dietas e gastos de desprazamento. Os seus formadores non tiñan obrigación de sufragases. O bolseiro podíalles saír 100% gratis, pois tampouco hai obrigación de pagarlle nin un euro. Con todo, co Estatuto do Bolseiro, isto cambia, xa que as empresas -aínda que seguirán podendo ofrecer prácticas sen remuneración- deberán cubrir polo menos unha parte mínima dos gastos de dietas (aloxamento e alimentación) e desprazamentos, a menos que o bolseiro xa reciba unha bolsa ou remuneración que cubra devanditos gastos. Hai que sinalar que algunhas facultades, non todas, xa obrigan a pagar algo aos bolseiros. Até agora, algunhas universidades ofrecíanos 100% gratis nun intento de captar máis prazas de prácticas.
• Regulación dos horarios dos bolseiros. Os estudantes xa non poderán realizar horas extraordinarias, nin traballar en horarios nocturnos ou por quendas. Búscase así asegura que os bolseiros poidan compaxinar os seus estudos co traballo, e as empresas deberán respectar os horarios dos estudantes.
• Xa non serve un único titor para ducias de estudantes.  A nova norma regula a figura do titor, quen deberá guiar ao estudante durante a súa experiencia. Non todas as universidades esixíana.   Se a compañía posúe menos de 30 empregados, cada traballador poderá facer de titor de 3 estudantes como máximo. Para as empresas maiores, establécese un límite de cinco bolseiros por titor.
• Acordo por escrito entre as partes e normas internas obrigatorias do formador. As compañías interesadas en contar cun ou máis bolseiros deberán subscribir un acordo coa universidade ou institución educativa onde o bolseiro estude. Tamén será obrigatorio que a empresa dispoña dun plan de formación que detalle as funcións e tarefas asignadas a cada bolseiro.

As universidades non atacan estas melloras, polo menos non a maioría, aínda que si algunha É máis, desde a Rede de Fundacións Universidade-Empresa din que están  de acordo na necesidade de establecer unha lexislación que evite posibles fraudes. O que non lles parece ben, sobre todo, son as formas. É fundamental lexislar para mellorar o existente de maneira consensuada, insisten.

QUEN VAI A PAGAR As COTIZACIÓNS DOS BOLSEIROS?

Agora ben, tamén pon o foco nun aspecto de contido que non é baladí, as cotizacións á Seguridad Social. A partir de agora  todos os bolseiros deberán estar rexistrados na Seguridade Social, e as cotizacións correspondentes serán subvencionadas nun 75% por parte das empresas e o resto polas universidades.

Yolanda Díaz:  “Estar en formación ou en prácticas non quere dicir que poidamos estar privados de dereitos”

As universidades non parecen dispostas a rascar o peto, polo menos non tanto. Temn que ao final sexan elas as que acaben pagando non o 25%, senón a maioría das cotizacións. De feito, asegura que a propia Administración Estatal, unha cuxas dirixentes máis importantes é a propia Yolanda Díaz, xa lles anda pedindo precisamente ésto.

"Será unha lexislación inaplicable, como o é xa a lexislación sobre cotización dos bolseiros á Seguridade Social, que viu como as universidades, o Ministerio de Universidades e o Ministerio de Educación están a pedir unha moratoria pola imposibilidade de pola en marcha. Desde os propios Ministerios xa se puxeron en contacto coas universidades para comunicarlles que, se elas non se fan cargo do pago á Seguridade Social e da xestión da mesma, non acollerán estudantes en prácticas. Falamos de Ministerios como os Exteriores, por pór un exemplo", indica REDFUE nun comunicado remitido o domingo aos medios.

DÍAZ PROMETE ACABAR CON BOLSEIROS FACENDO DE TRABALLADORES

A vicepresidenta leva anos indicando que regular as prácticas curriculares en empresas por primeira vez cun catálogo de dereitos para os beneficiarios e beneficiarias era unha das súas prioridades. Politicamente convenlle, á fin e ao cabo a gran maioría dos bolseiros son novos e os mozos son tradicionalmente un dos caladoiros máis produtivos para a esquerda, espazo político que agora tenta liderar Yolanda Díaz mediante Sumar. 

 “Estar en formación ou en prácticas non quere dicir que poidamos estar privados de dereitos” repetiu en numerosas ocasións a ferrolá. Segundo datos da secretaría de Estado de Empelo, entre 2020 os inspectores lograron sacar á luz máis de 3.100 postos de traballo que estaban ocupados irregularmente por bolseiros.

Máis aló de debates sobre contido, teñen razón as universidades sobre as formas? É certo que o Ministerio de Yolanda Díaz aprobou o estatuto improvisando, sen dialogar, para anotar un tanto que favoreza a súa débil posición nas enquisas?

DIÁLOGO SI, PERO, CON QUEN?

O secretario de Estado de Emprego, Joaquín Pérez Rey,  foi o responsable do tema na Mesa de Diálogo Social. É un foro no que participan as organizacións sindicais CCOO e UXT e dúas patronais, CEOE e CEPYME. 

Os empresarios dixeron non ao Estatuto do Bolseiro.  As universidades quéixanse de que a elas ninguén lles consultou e que, ademais, poden ser as que paguen os pratos rotos ao non poder ofertar tantas prazas aos seus alumnos por non ter onde ofrecerlle prácticas.

Até agora non só cada universidade, tamén cada facultade, pode contar coa súa propia normativa interna que regula as prácticas formativas non laborais. Esta normativa define aspectos como a duración das prácticas, os requisitos académicos, os criterios de avaliación e seguimento, así como os dereitos e deberes dos estudantes e as entidades colaboradoras. Isto provocou que os centros máis ansiosos en captar alumnos ofrecendo prácticas externas rebaixen máis e máis as condicións nas que envían aos estudantes ás empresas e institucións que os acollen como bolseiros.

QUE ES FEUGA?

FEUGA (Fundación Empresa-Universidade Galega) é unha entidade sen ánimo de lucro con sede en Galicia, España, que ten como obxectivo promover a colaboración e a transferencia de coñecemento entre as empresas e as universidades da rexión. Foi creada en 1986 e conta cunha ampla traxectoria no ámbito da colaboración entre o sector empresarial e o académico. É unha das principais vías polas que os graduados conseguen bolsas. 

 As tres universidades públicas de Galicia, que son a Universidade de Santiago de Compostela, a Universidade da Coruña e a Universidade de Vigo, son socias cofundadoras de FEUGA. Este status tamén o teñen empresas como La Voz de Galicia, Finsa, Televés, Endesa, Alcoa, Abanca ou Endesa.