É eficaz VioGén, o algoritmo contra a violencia machista polo que polemizan Xunta e PSOE?

O Sistema de Seguimento Integral nos casos de Violencia de Xénero, coñecido como VioGén, é un algoritmo implementado polo Ministerio do Interior español desde 2007 para avaliar o risco de que unha muller vítima de violencia de xénero volva sufrir malos tratos. Este sistema, considerado pioneiro a nivel mundial, realizou máis de tres millóns de avaliacións a 800.000 mulleres españolas desde a súa posta en marcha. Actualmente cobre 5.791 casos activos en Galicia, segundo cifras difundidas polo delegado do Goberno, o socialista Pedro Blanco.

VioGén é unha plataforma tecnolóxica deseñada para ofrecer unha resposta eficaz e rápida ás mulleres vítimas de violencia de xénero. O seu propósito é realizar un seguimento dos casos denunciados, garantindo que as autoridades competentes estean ao tanto da situación de cada vítima e poidan intervir de maneira oportuna.

O sistema permite a avaliación do risco das vítimas e a clasificación dos casos en función da súa gravidade. Trátase dunha ferramenta preventiva que ten en conta tanto os antecedentes da vítima como as características do agresor, co fin de prever posibles episodios de violencia e previr traxedias.

Funcionamento do Sistema

O funcionamento de VioGén comeza cando unha persoa denuncia un caso de violencia de xénero nunha comisaría.  Baséase nun algoritmo que procesa os datos obtidos de diversas fontes, entre elas:

• Denuncias previas de violencia de xénero.
• Informe das forzas e corpos de seguridade do Estado.
• Valoración dos profesionais da saúde e outros servizos sociais.
• Datos persoais sobre o agresor e a vítima.

Os axentes que toman a declaración enchen un cuestionario específico, valorando diversas cuestións relacionadas co caso. Este cuestionario compleméntase con información dispoñible sobre o agresor e a vítima. O sistema pondera automaticamente as respostas e arroxa unha cualificación de risco que pode ser "non se aprecia", "baixo", "medio", "alto" ou "extremo".

#Basear nesta avaliación e no criterio dos axentes, determínanse as medidas de protección necesarias para a vítima. Estas poden variar desde chamadas de seguimento até a asignación dun coche patrulla as 24 horas do día no domicilio da muller. A decisión sobre as medidas a tomar considera factores coma se a vítima ten fillos, se traballa fóra de casa, ou si sufriu violencia de xénero anteriormente, entre outros 35 indicadores de risco.

Antes da discusión en Galicia, o sistema xa fora obxecto de críticas e controversias. Unha auditoría externa realizada pola Fundación Éticas en colaboración coa Fundación Ana Bella sinalou varios problemas no seu funcionamento. Entre eles, destácase que a avaliación do risco permanece inalterada no 95% dos casos, o que suxire que os axentes de policía raramente interveñen para modificar a cualificación proporcionada polo algoritmo.

Outro punto de preocupación é a falta de transparencia do sistema. O código fonte do algoritmo non é accesible para investigadores e especialistas externos, o que impide unha avaliación exhaustiva de posibles rumbos ou a adecuación das variables utilizadas para medir o risco. Esta opacidade levou a cuestionamientos sobre a fiabilidade e equidad do sistema.

A auditoría tamén revelou que as preguntas do cuestionario son demasiado "ríxidas", o que dificulta unha avaliación axeitada de cada caso individual. Ademais, sinalouse que o sistema podería infravalorar a violencia psicolóxica e que as avaliacións poderían estar influenciadas polos recursos policiais dispoñibles en lugar de centrar exclusivamente no risco real para a vítima.

A pesar destas críticas, expertos como Bárbara Tardón, doutora en Estudos Interdisciplinares de Xénero, recoñecen a importancia de VioGen na protección de miles de mulleres. No entanto, avogan pola incorporación de "novas miradas" ao sistema, incluíndo a experiencia de profesionais en intervención social e clínica que poden identificar "bandeiras vermellas" que o algoritmo podería pasar por alto.

O Goberno español ha anunciado que está a traballar nunha actualización do sistema, denominada VioGen II. O Estado dixo recentemente no Parlamento que a actualización xa está en fase de proba piloto e que entrará en funcionamento completo “nos próximos meses”.

#BNG e PP coinciden en que VioGén, unha ferramenta estatal, debe mellorar

Fabiola García reclamou onte desde a tribuna do Hórreo unha reforma urxente do sistema VioGen, ao que sinalou por presentar "fallos de extrema gravidade" que "pon en risco a vida de moitas mulleres". Durante a súa intervención no Parlamento galego, García insistiu na necesidade de revisar os protocolos e os criterios de risco do sistema, especialmente no contexto do próximo 25 de novembro, Día Internacional da Eliminación da Violencia contra as Mulleres.

A conselleira propuxo que a reforma sexa acometida por un equipo multidisciplinar, unha suxestión que foi apoiada tanto polo BNG como polo PP. Pola súa banda, a deputada do PSdeG, Pomba Castro, defendeu o sistema VioGen e cualificou de "irresponsabilidade total" cuestionar o seu funcionamento. Castro destacou que o Goberno central xa ha implementado unha nova versión do sistema, que inclúe un equipo multidisciplinar desde o pasado 22 de outubro.

A deputada do BNG, Noa Presas, lamentou que o Partido Socialista "escúdase en defender ao Estado", a pesar de que existen áreas nas que o sistema debe mellorar, mesmo a nivel autonómico. Nunha liña similar, a deputada do PP, Raquel Arias, sinalou que a necesidade de cambios en VioGen é "tan clara" que foi aprobada por unanimidade no Senado, coa única excepción de Vox.