Científicos demostran que a "covid persistente" está relacionada coa depresión e problema de aprendizaxe e memoria

Unha investigación recente liderada pola Universitat Oberta de Catalunya (UOC), publicada en aberto en Journal of Neurology , achegou novos datos sobre os síntomas da condición postcovid, coñecida como covid persistente. Varios estudos indican que o covid persistente inclúe fatiga, dificultade para respirar ou disfunción cognitiva, segundo explica a Organización Mundial da Saúde (OMS). Para que sexa considerada como tal, estes síntomas deben estar presentes polo menos durante dous meses e durante os tres meses posteriores ao comezo da enfermidade.

A UOC participou recentemente nun estudo publicado en Brain and Behavior. Este demostra que a condición postcovid provoca un impacto xeneralizado nas habilidades de atención, as funcións executivas, a aprendizaxe e a memoria a longo prazo. E, por outra banda, a literatura científica estima que entre o 9% e o 49% dos pacientes presentan fatiga catro semanas despois do inicio dos síntomas, e mesmo algúns estudos mostran que pode persistir durante un ano en polo menos un terzo dos pacientes.

Con todo,  o feito de se existía unha conexión entre a fatiga e a ansiedade ou a depresión nos pacientes con covid persistente aínda non se levou aos laboratorios. Agora, un traballo liderado por este centro revela que a fatiga nos pacientes con covid persistente está relacionada con sufrir ansiedade, depresión e apatía.

"A fatiga persistente é algo moi invalidante e limita moito a calidade de vida das persoas. Se unha persoa sofre fatiga por covid, é importante ir máis aló e ver que outros síntomas ou trastornos están asociados con esta condición", afirma Marco Calabria, investigador principal do artigo, membro do grupo Cognitive NeuroLab  da UOC e profesor dos Estudos de Ciencias da Saúde. O autor explica tamén que un aspecto que non dilucidou esta procura é a dirección do efecto: "non está claro se a fatiga é a que xera depresión ou ao revés", explica. Con todo, agora que se coñece o nexo entre a fatiga e a depresión, "os clínicos terán que explorar estes aspectos para orientar as pautas terapéuticas".

Os científicos estudaron o caso de 136 pacientes con COVID-19 que sufrían déficits cognitivos despois de oito meses de contraer o virus. "Atopamos que a fatiga está asociada coa atención sostida, que utilizamos para desempeñar unha tarefa durante un tempo longo e mantennos concentrados, así como coas funcións executivas, que nos permiten manter a información temporalmente almacenada para poder realizar tarefas como calcular ou reelaborar unha frase que oímos", explica Calabria.

A FATIGA E A IMPORTANCIA DUN ENFOQUE HOLÍSTICO

Tal e como indica a UOC, a fatiga caracterízase por un cansazo excesivo e debilidade física ou cognitiva e muscular. Asociouse a condicións médicas como infeccións postvirales ou enfermidades neurolóxicas. Aínda que se podería debuxar así dunha maneira ampla, non existe ningunha definición universalmente aceptada desta condición clínica, e o coñecemento que se ten sobre o seu mecanismo patogénico subxacente é limitado, polo que representa un reto clínico para os expertos.

Outro reto para o equipo de científicos foi separar a fatiga postcovid das consecuencias da situación especial vivida durante a pandemia. "A fatiga é un síntoma relacionado con infeccións virales e iso indicábanos que sería un dos posibles síntomas da infección por SARS-CoV-2", explica Calabria, para quen é posible que, nas primeiras ondas, o illamento contribuíse aumentar algúns síntomas. "Pero hai algunhas observacións que nos indican que este non sempre é o caso: a moitos a fatiga impídelles volver á vida que tiñan antes; outros seguen sufrindo fatiga a pesar de poder volver ás condicións prepandemia e, no caso da apatía asociada coa COVID-19, puidemos comprobar que a súa prevalencia pasaba do 17% antes da infección ao 62% despois da infección."

Os resultados do estudo, segundo os seus autores, salientan a importancia dun enfoque holístico para avaliar e considerar o potencial tratamento para pacientes con COVID-19 que experimentan fatiga. Pero quedan aínda moitas preguntas por contestar , por exemplo o saber como se reflicten estes cambios no cerebro, canto duran, ou quen é máis susceptible de sufrir estes síntomas. "Todas estas preguntas responderémolas a medida que pase o tempo, porque se trata de algo novo e descoñecido", conclúe o investigador.