​Cash Controls: Seguridade e Transparencia nas fronteiras da UE

Sede do Parlamento Europeo

O proxecto de Regulamento sobre controis de entrada ou saída da UE incorpora un avance significativo na loita contra o branqueo de diñeiro e a financiamento da criminalidade grave transnacional e do terrorismo. A clave reside nun reforzo da cooperación entre autoridades aduaneiras no rastrexo dos fluxos de diñeiro en efectivo e do intercambio de información entre as ditas autoridades.

A experiencia acumulada no espazo europeo -mercado interior, libre circulación de capitais- corrobora que o manexo de grandes sumas de diñeiro en efectivo é empregado, en ocasións, para desenvolver actividades delituosas e facilitar o branqueo de capitais procedentes de negocios ilícitos. E isto é así porque esas cantidades líquidas -diñeiro contante e sonante- poden ser transferidas con tanta axilidade como opacidade, en total ausencia de transparencia ou declaración (e consecuente rastro ou trazabilidade). Son -e por iso se empregan- difíciles de rastrexar polo seu carácter líquido. Esta é a razón pola cal o Regulamento de Cash Control impón a obrigación de declarar as cantidades de efectivo superiores aos 10.000 euros no momento da súa entrada ou saída da UE (declaración obrigatoria).

É certo, con todo, que os delincuentes adaptan rapidamente as súas estratexias á imposición de novos controis, estando en disposición de recorrer a outros activos igualmente líquidos e imposibles de rastrexar. Tentando paliar esta variante aténdose a parámetros de razonabilidade e de proporcionalidade, a nova lexislación europea inclúe o ouro na súa definición, á vez que permite cambios rápidos da definición de “efectivo” para corrixir sobre a marcha as posibles deficiencias de funcionamento do sistema, pechando no seu caso as lagoas que poidan xurdir a través do recurso aos denominados “actos delegados” (complemento normativo por parte da Comisión baixo control do Parlamento). Con este sentido introduciuse no debate parlamentario unha “cláusula de revisión” que cada tres anos permita actualizar o Regulamento no que se mostre necesario, así como estender, no seu caso, a obrigación de declarar tamén o “efectivo non acompañado” ou os diamantes.

Pero para levar a cabo unha boa investigación, as autoridades competentes deben ter acceso a todos os datos relevantes o máis rápido posible. 

Por conseguinte, o Parlamento acurtou significativamente os atrasos existentes na transmisión desa información, reducindo os límites temporais de trinta a só catro días. Dado que os datos se conteñen nun sistema electrónico, unha parte fundamental da transmisión deses datos debería facerse ao instante.

As sancións impostas pola falta de declaración do efectivo veñen actualmente definidas nas lexislacións nacionais dos EE.MM, sendo moi diverxentes entre si: a mesma cantidade de “efectivo non declarado” pode ser obxecto de multas de moi diverso rango: desde os 330 euros nun determinado Estado membro ata o 200% do monto total non declarado nalgún outro caso (España, por exemplo).

Lamentablemente, o Consello e a Comisión non mostraron ata a data ningunha ambición á hora de loitar contra o coñecido fenómeno de “forum shopping”; isto é, a selección do foro xurídico e xudicial que máis conveña ao tendedor de grandes cantidades de diñeiro en efectivo, facilitando a elección do tratamento menos oneroso para os defraudadores. Por esa razón, como relator desta normativa europea, fago meu un chamamento por unha maior harmonización neste campo, solicitando á Comisión que propoña unha nova lexislación ao respecto.

O informe dota ás nosas autoridades aduaneiras e de control de fronteiras exteriores da UE coas ferramentas necesarias para mellorar a loita contra o lavado de diñeiro e o financiamento do terrorismo, o que resulta crucial no actual estadio da globalización. 

É importante asegurar o rápido acceso a todos os datos requiridos polas institucións de investigación do delito (as Law Enforcement Agencies) para efectuar as súas pescudas. 

Isto só é posible se os sistemas que se utilizan para intercambiar información son, en efecto, compatibles e están interconectados, sempre que estean suxeitos, por suposto, ás limitacións en materia de dereito de acceso ás ditas bases de datos e á consecuente limitación do propósito específico da consulta concreta de que se trate en cada caso.

O obxectivo, por tanto, non consiste en saturar os investigadores con toda a información existente, senón asegurarnos de que sexan os responsables ou as institucións adecuadas quen teña acceso aos datos que resulten máis relevantes e correctos en cada investigación. Tamén quedou claro no presente regulamento que a existencia dunha Unidade de Intelixencia Financeira (UIF) de escala paneuropea tería un valor engadido importante á hora de facilitar o traballo de investigación das actuais Unidades de Intelixencia Financeira dos EE.MM na súa loita contra os delitos transnacionais. Por conseguinte, no noso informe pídese especificamente á Comisión Europea que propoña unha nova lexislación para o establecemento dunha Unidade de Intelixencia Financeira da UE.

En definitiva, o informe que aprobamos na Comisión de Liberdades, Xustiza e Asuntos de Interior do PE emite un forte sinal desde o Parlamento Europeo para as negociacións lexislativas que comezarán agora co Consello. Actualizamos as ferramentas a disposición das autoridades encargadas do cumprimento da lei e investigación dos delitos para favorecer un mellor seguimento e un control do efectivo en tránsito a través das fronteiras exteriores da UE. E fixemos todo o posible por manter o principio de proporcionalidade ao protexer os dereitos da cidadanía consagrados na Carta de Dereitos Fundamentais da UE.