Oito de cada dez incendios clasifícanse como intencionados sen comprobalo

Oito de cada dez incendios forestais de toda España que se clasifican como intencionados nas estatísticas acaban baixo ese epígrafe sen ter a certeza de que o sexan, segundo se desprende do último informe elaborado polo Ministerio de Medio Ambiente, correspondente ao decenio 2001-2010.

Deste xeito, no conxunto estatal, nese período, case un 55% dos lumes foron cualificados como intencionados. Pero deses, só se corroborou a intencionalidade nun 18,4% dos casos, e nun 81,6% deles suponse que foron intencionados.

A cifra de intencionalidade é sensiblemente superior, ano a ano, para o caso de Galicia, onde, segundo o último cómputo definitivo do ministerio (de 2013), case o 72% dos incendios responderon á vontade de alguén, cun fin.

Esta porcentaxe está en consonancia cos datos que achega a Consellería do Medio Rural (de feito, son as comunidades as que remiten as súas cifras á carteira do ramo do Goberno central).

Así, o departamento autonómico levou en novembro pasado ao Consello da Xunta un informe segundo o cal os lumes "provocados de forma voluntaria" --é dicir, intencionados-- representan máis do 75% do total dos ocorridos entre 2006 e 2016, é dicir, tres de cada catro do últimos dez anos.

"Loxicamente, se no punto de inicio dun lume se localiza un artefacto, trátase claramente dun incendio intencionado", explica o axente forestal Rafael Cudeiro, en declaracións a Europa Press. "Se despois dun exhaustivo recoñecemento da zona non se acha algún medio de ignición, a probabilidade de incendio intencionado é alta, pero, ao meu modo de ver, segue sendo causa descoñecida", subliña.

En calquera caso, este experto pon en cuestión que "moitas veces" o que nos informes dos axentes forestais aparece como un incendio por causa "descoñecida" se converta nun lume "intencionado" nas estatísticas.

A VISIÓN DA XUNTA

O rexistro da Xunta para o decenio 2006-2016 deixaría o 25% restante a repartir entre as neglixencias e causas accidentais --provocados pola acción humana, pero sen voluntariedade--, as causas descoñecidas, os raios e as reproducións.

Se ao que se atende é ao último reconto definitivo de Medio Ambiente (o de 2013 realizado a partir dos números da comunidade autónoma), ademais do 72% de lumes intencionados, ese ano case o 13% dos incendios declarados en Galicia tiveron unha motivación descoñecida, o 8% responderon a neglixencias e accidentes, o 5% a reproducións e o 2% restante a raios.

Con todo, fontes de Medio Rural consultadas por Europa Press fan unha división máis simple: "Unha cousa son os lumes que teñen unha causa 'descoñecida' e outra os que figuran como 'intencionados'. Estes últimos veñen sendo en Galicia en torno ao 75% do total nos últimos anos. Os de causa descoñecida estarían, pois, no restante 25%", expoñen.

Ademais de non deixar oco para nada máis que a dicotomía incendio intencionado-incendio de causa descoñecida, a Xunta, a diferenza do Goberno central, nin colga na súa páxina web as súas estatísticas nin especifica cantos dos incendios intencionados tiveron unha causa "certa" e cantos un motivo "suposto".

"Nos intencionados entrarían tanto aqueles en os que se determinou de certo a intencionalidade como os que se considera que todos os indicios apuntan a iso, polo que estaría practicamente demostrada esa intencionalidade", limítanse a indicar as fontes de Medio Rural.

O TRABALLO DE CAMPO

Os axentes forestais, aos que a lei de axuizamento criminal atribúe o papel de policía xudicial, indagan sobre as motivacións dos incendios pero lamentan falta de apoio da Administración autonómica, a diferenza do que ocorría "hai dez anos", co Goberno bipartito.

Nese período, aseguran, a colaboración coas forzas e corpos de seguridade (Garda Civil e Policía Autonómica, tamén con competencias neste ámbito) logrou "aclarar moitas dúbidas", pero "agora mesmo a investigación en Galicia está baixo mínimos" a pesar da relevancia para poder evitar que se volvan producir vagas de incendios como a vivida hai 15 días, segundo destaca Rafael Cudeiro, e tamén Aurelio Mosteiro, que traballa no distrito de Caldas-O Salnés (Pontevedra) e intégrase na mesma asociación (Aprafoga).

Tanto os axentes ambientais e forestais como o Seprona (o servizo de protección da natureza da Garda Civil) desenvolven sobre o terreo unha metodoloxía similar, consistente na reconstrución do lume con base nas evidencias físicas, e mediante a utilización de cadros de indicadores de actividade, sobre as particularidades de cada zona.

No que a eles respecta, os axentes forestais reivindican o seu coñecemento de como se comportan o lume (son directores de incendio nas brigadas de extinción) e a vexetación. A súa participación na indagación das causas incardínase a través das BIIF (brigadas de investigación de incendios forestais).

En canto a material e metodoloxía, o ministerio achega un formulario para catalogar os lumes segundo a súa causa, no que diferencia os tipos xa mencionados: raios, neglixencias e causas accidentais, intencionados e causa descoñecida.

QUEIMAS "INTENCIONADAS"

Dentro das neglixencias e as causas accidentais figuran subtipos como as queimas agrícolas, as queimas para rexenerar pastos e os traballos forestais.

Tamén se atopan baixo este cabezallo as fogueiras, os fumadores, a queima de lixos e os escapes de vertedoiro (na metodoloxía do ministerio) e outras como o ferrocarril, as liñas eléctricas, motores e máquinas e manobras militares (no informe feito por encargo da Fiscalía de Galicia tras os incendios de 2006).

En Galicia teñen un especial protagonismo os incendios derivados das mencionadas prácticas "tradicionais", nas que é clave o lume para o manexo da vexetación. Con todo, estas queimas agrícolas, para rexenerar pastos e traballos forestais poden acabar recaendo no apartado de lume intencionado.

E é que en numerosas ocasións o incendio foi provocado por unha queima (para limpar restrollos ou masas arbóreas de maior magnitude) sen autorización, o que xustificaría esa intencionalidade.

Isto explica tamén que informes como o elaborado polo Seprona en 2007 (por mor das dilixencias da Fiscalía galega) fale dun 60% de lumes intencionados e inclúa dentro destes as prácticas tradicionais "inadecuadas", nun 27% dos supostos.