Disentir, unha práctica sa

Desexar ser parte do futuro social é iniciar unha marcha para non caer na tentación fácil do desprezo aos outros, aos inmovilistas, aos que consideran que "calquera tempo pasado sempre foi mellor", porque xa non é suficiente a indignación, nin a protesta. O esencial é abandonar os vellos clichés e someter a revisión aqueles axiomas inspirados pola desigualdade e construídos pola supremacía do poder tradicional. Hai que eliminar os vellos consellos, as recomendacións inútiles que puxeron en evidencia a falta de alternativas e a ausencia de imaxinación. Sen elas, un sistema non pode ser garante da súa continuidade, porque carece de innovación, de futuro e de novas sensibilidades. Hoxe só buscamos o máis fácil, o que foi probado e comprobado. Perdemos moito tempo na procura de consensos continuados con quen é inaccesibles aos acordos, o cal resulta fatídico para a democracia viva, porque se eliminamos a confrontación sa, chegamos ao momento final da política.

A función da política, lémbranos Innerarity, é o disenso, que non exclúe un consenso, pero tendo moi claro, que o disenso é a regra e o consenso a excepción. Porque o consenso, é como o que camiña cara a un horizonte, e como tal nunca se conquista, así nolo lembra Lyotard, para que sexa un arco tenso que dinamice a estrutura da sociedade e a impulse a unha comunicación na vida política para loitar pola unidade, porque a consecuencia, non é outra, que a pluralidade na vida política é como o caleidoscopio da interpretación psicolóxica da visión do mundo e o seu futuro.

Bauman dinos, que nas sociedades líquidas, o único consenso que ten algunha posibilidade de éxito é o recoñecemento da heteroxeneidade dos desacordos. Pretender outra cousa non é sustentable nas nosas sociedades de complexidade xerárquica. A democracia é unha resposta á constatación de que na sociedade existen diferenzas lexitimas que non son en última instancia resolubles. Luhmann anímanos a substituír a unidade que moitos pretenden, o pensamento único excluínte e uniformizador, pola oportunidade de entenderse, porque en política, é moi prexudicial pretender, buscar ou impoñer a unidade, a discrepancia é a esperanza para evolucionar cara a un futuro innovador.

Destes vaivéns aprendemos que xa non exaltamos esa visión da política, senón que pasamos á desafección política que, xunto ao descrédito persoal dos políticos profesionais, afastou a moitos cidadáns, favorecendo con iso o fortalecemento dunha clase política rancia que non é capaz de ofrecer solucións aos problemas sociais que cada día se agudizan e se fan máis insoportables. Hai que advertir que esa decepción, se se produce no proceso democrático, pode reforzar o rexurdimento de novos impulsos, ás veces indeseadamente explosivos, porque a desconfianza está na orixe da historia das nosas institucións. O que ocorre en ocasións, é que os tipos de liderado político non coinciden coas esixencias que demanda a cidadanía, e é cando xorden as tensións pola falta de democracia, que hai que vivilas sen dramatismo nin abatemento.

Á cidadanía non lle dá todo igual e tampouco é certo que non lle interese o que sucede entre a sociedade e o poder político. O que ocorre, é que o secuestro da participación, a falta de transparencia e a ausencia da rendición de contas, unido a moitas, reiteradas e interminables prácticas corruptas, dannos como resultado uns indicadores pouco alentadores; e a opinión da cidadanía é maioritariamente negativa segundo as últimas enquisas porque o grao de participación efectiva que se lle permite é moi pouco representativo, diría, que case un postureo dos que se lles enche a boca de falar do que non cren. E afírmoo con tristeza, porque a política debe situarse noutro ámbito de competencias para solucionar entre todos as situacións sociais que a globalización por unha banda e a complexidade social por outra, nos retan día a día.

Por iso, non esperemos a solución dos "salvadores", senón que a solución viranos da confrontación pacífica entre os profundos problemas sociais e unha iniciativa harmónica solucionadora de conflitos, na que as desigualdades sociais diminúan realmente, e na que o establishment non goberne ás súas anchas, como deixou patente Owen Jones no seu estudo.

O que non existe hai que inventalo, afirmou Voltaire. E no campo das propostas e iniciativas atopamos unha cidadanía moi informada, moi madura, cargada de ideas renovadoras, con espazos vivos de debate, con propostas de procedementos e con moitas posibilidades abertas. Todo iso, que está percibido, hai quen o quere introducir, á forza, por ese túnel no que converteron os Portais de Transparencia, para que se alimenten do penso que poñen na mal chamada "publicidade activa", na que, aproveitando as posibilidades das novas tecnoloxías aplicadas de forma que resulte disuasoria a incursión a eses "mostradores" de saldos, envolven nese instrumento controlado e facilmente manipulable dun dereito para saber cada vez máis limitado polos que só desexan contabilizar visitantes con "gústame" e conseguir aparecer en postos relevantes dos ránking.

Por iso, comprometinme en impulsar, como garantía da nosa liberdade, as enerxías que bolen nos movementos sociais, en convivir coa inseguridade para desdramatizala e para buscar todas as oportunidades para conquistar e acelerar a chegada dese futuro que nos lexitime no compromiso social.

Por iso, non entendo o disenso e a confrontación de propostas como algo negativo, senón como un medio para interpretar as novas posibilidades, coas súas solucións. Rexeito a descualificación do discrepante, ao que dou a benvida se vén de fronte e por dereito, porque o futuro indeterminado ten un carácter institucional, que é a constatación científica ou do que se pode chamar unha esixencia ética.

A modo de conclusión, podo afirmar por experiencia propia, que cando o que ten que ser controlado, invade, anula, bloquea sistematicamente ou entorpece as funcións do controlador, converte o sistema público en instrumento viscoso, corrompido e degradado; en algo unilateral e obsoleto, porque rompe o proceso dos equilibrios e dos contrapesos, dos acordos e ata dos disensos. Esa forma de actuar lémbranos momentos negros da nosa historia non afastada aínda, e preténdese xustificar con argumentos que non presaxian nada bo.

É a nosa obrigación sacar un ensino dos feitos para non caer nas trampas que supoñen aceptar os conceptos que defende unha maioría triunfante que non está disposta a ceder o poder, tentando recrutar aliados. E son conscientes diso pois esa mala conciencia percíbese en cada titular espectacular, en cada presentación triunfal e ao ofrecer ao cidadán unha interpretación incoherente do mundo que nos espera. Hoxe debemos centrarnos no coñecemento das formas de conquista dos novos valores que nos identifican persoalmente e colectivamente. Teño unha esperanza razoable que coa mocidade máis activa cambiará a nosa sorte.