A Pobra, a outra vítima do Chicle e do sensacionalismo da prensa

Tres anos despois da desaparición de Diana Quer e ás portas do xuízo polo seu asasinato, que acaba de ser atrasado unhas semanas, Galiciapress visita A Pobra do Caramiñal para profundar e investigar o impacto que tivo a desaparición da moza no municipio. Veciños, negocios, Garda Civil, goberno local...todos ofrecen o seu punto de vista das consecuencias que tivo para o pobo uno do caso máis mediáticos da última década. Nesta primeira entrega sobre o impacto do caso Quer analizamos o impacto imaxe da vila , maltratada polo sensacionalismo que rodeou a todo o caso.

Diana López Pinel e Juan Carlos Quer, pais de Diana Quer, na Pobra

A Pobra do Caramiñal non é o pobo máis coñecido de España. Non aparece nos libros de historia e de cando en cando o seu nome aparece destacado nos mapas. Tampouco é un pobo que goce dunha fama excesiva dentro de Galicia como si poden ter Sanxenxo ou Combarro.

Con todo, non se pode dicir que o nome da Pobra do Caramiñal resulte estraño. Moitos non o relacionan directamente, pero algo na súa cabeza dilles que lles resulta familiar. E entre as miradas de estrañeza dos forasteiros, os veciños que saen dos límites municipais ás veces ven obrigados a reducir moitas explicacións á mínima expresión para que os de fóra saiban situar no mapa a localidade pobrense: “É onde desapareceu Diana Quer”.

Moitos veciños teñen que recorrer a esa frase a modo de tarxeta de presentación para explicar dentro e fóra de Galicia de onde son, a pesar de que o seu pobo resulte ser o porto atunero máis importante de Europa ou fogar de Ramón María del Valle-Inclán. Fano porque A Pobra converteuse nun enxame de xornalistas desde o verán de 2016 e o seu nome nunca terminou de abandonar do todo os medios de comunicación.

A pesar diso, desde o goberno municipal sorpréndense de que isto sexa así e tentan fuxir desa idea de que a xente teña o nome da localidade asociado a un crime, como ocorre coa valenciana Alcàsser. “Non somos a nova Alcàsser. Para nada. Non é tan habitual que a xente de fóra asocie o nome do municipio con este caso. Mesmo cando saio fóra a feiras de turismo ás veces hai quen relaciona o pobo e o caso, pero outras veces teño que explicar que iso sucedeu aquí porque á xente non é o primeiro que lle vén á cabeza”, afirma Xosé Lois Piñeiro (Nós Pobra) , alcalde da localidade.

No mesmo sentido, a concelleira de turismo, Charo Varela, comenta a Galiciapress que se se sorprende de que algúns veciños teñan que explicar de onde son por medio dun tema de actualidade. “Non teño esa sensación e de feito sorpréndeme que poida ser así”, argumenta.

MEDO E INCERTEZA

A todo isto contribuíu o sensacionalismo que durante o tempo que estivo aberto o caso campou ás súas anchas pola Pobra, dando unha imaxe moi equivocada do municipio a nivel nacional. “Por entón non se sabía se podía volver pasar e había moita preocupación...foi un momento complicado para o pobo”, admiten desde o goberno municipal, que tamén condicionan esa inquietude á desinformación e en moitos casos a informacións que apuntaban na dirección incorrecta.

Os FEIRANTES, NO PUNTO DE MIRA

“Nas festas do verán seguinte incluso houbo un certo rexeitamento para a xente encargada dos postos e atraccións da feira”, lembra o alcalde Xosé Lois Piñeiro , xa que nos primeiros momentos a investigación centrouse no gremio dos feirantes polas últimas mensaxes que enviara Diana Quer. 

“Estou a acolloarme, un xitano está a chamarme. Dicía: 'Morena, ven aquí'”. Ese foi o último testemuño da madrileña e o que levou aos investigadores para poñer o foco sobre os traballadores da feira, que ademais tiñan o seu campamento nunha zona próxima ao último punto coñecido de Diana. O testemuño dos feirantes interrogados terminaría sendo determinante para esclarecer o caso. 

Doutra banda, cabe dicir que o medo da poboación naquel momento si estaba xustificado se botamos a vista atrás, porque o que motivou a detención de ‘O Chicle’ e terminou de atar todos os cabos que o relacionaban coa desaparición da madrileña foi o intento de rapto denunciado por outra nova, de Boiro.

No verán de 2017 José Enrique Abuín, aínda que se atopaba no radar da policía, aínda estaba na rúa e a opinión pública descoñecía a situación dunha investigación que parecía en punto morto. “Se existiu un impacto no pobo foi motivado por esa espera da investigación, que se prolongou desde agosto do 2016 ata decembro de 2017”, atribúe o alcalde.

UNHA IMAXE IRREAL

Con todo, o que máis molestou ao municipio foi a imaxe dada da localidade por parte dos medios máis sensacionalistas, sobre todo por mor dunha reportaxe especial emitida no canle ‘Catro’. “Houbo unha reacción bastante negativa a partir da emisión dese programa”, comenta o rexedor pobrense, que se resiste a cualificar aquel espazo como “documental”.

Aínda que aquel programa foi o que colmou a paciencia de oun municipio que se viu superado polo número de cámaras na zona, desde o concello só sinalan a un sector moi concreto e advirten que “a inmensa maioría dos medios” -salvo “algún ataque concreto ou algún comentario fóra de ton”- “non seguiron ese xogo”. “Pero houbo un que foi excesivo”, lamenta Piñeiro, que ten gravada a lume unha frase daquel espazo de Catro: ‘Os habitantes da Pobra están afeitos ver o crime e mirar cara a outro lado’.

“Foi alucinante”, critica o alcalde, que con todo si ten boas palabras para a familia Quer.“Sempre falaron moi ben do pobo, sempre sentiron moi ben acollidos e nunca manifestaron nada contrario á Pobra. Iso tamén axudou a loitar contra a imaxe que tentaron trasladar algúns, pero non foi adiante”, xustifica.

Os medios de comunicación estiveron durante semanas moi presentes na Pobra 

O SUBSTRATO DA "FARIÑA"

A imaxe dada por algúns medios naqueles momentos non é moi distinta á que impera na actualidade sobre a vida nas Rías Baixas. A fama de que as Rías Baixas é un dos accesos da droga no continente está máis orientado aos problemas que tivo a comarca e o conxunto de Galicia coa drogadicción nos anos oitenta e principios dos noventa que coa realidade de hoxe día.

Beneficiadas polo éxito de series como ‘Fariña’ as cadeas explotaron ata o exceso o cliché de que localidades como A Pobra ou Rianxo son capitais da droga e o narcotráfico, cando o seu índice de criminalidade non é especialmente significativo e os seus veciños son na súa maioría persoas traballadoras, cunha economía enfocada á pesca e ao marisqueo e alleas ás actividades delituosas que, como en calquera outro punto de España, póidanse desenvolver no municipio.

MULLER SOLTEIRA BRANCA 

Desde o goberno local coinciden en que a atención que recibiu o municipio por parte dos medios de comunicación foi excesiva, motivada por todos os compoñentes sensacionalistas que rodeaban ao caso: unha muller nova dunha familia podente desaparecida en estrañas circunstancias e nun caso que parecía irresoluble.

“Ademais aos poucos ían xurdindo informacións novas, como cando apareceu por fin o seu móbil en Rianxo”, repón Piñeiro. Do mesmo xeito, a propia familia Quer era a que alentaba aos medios para seguir mantendo o foco aceso no caso. “Cando pasa un caso destes a familia ten dúas opcións: ou permanecer no anonimato ou saír á palestra. Non vou posicionarme, pero nun congreso de persoas desaparecidas ao que asistín había familiares que se arrepentían de non facelo, porque iso dá a posibilidade de que o desaparecido siga presente nos medios e póidase resolver o seu caso”, sinala o alcalde pobrense.

Nesa liña, a concelleira de Turismo cre que esa decisión motivou aos medios para buscar “trapos sucios” dentro da familia da desaparecida.“O peor foi que saíron cousas sobre a familia e iso creo que nunca se debeu tratar”, reprochou Varela, que volveu reprender á “prensa amarillista”. “Non creo que sexa necesario exhibir todo canto ocorre neste tipo de casos”, agregou o alcalde.

A familia Quer quixo que os medios mantivesen de actualidade a busqueda

Con todo, a administración local confía en que o inicio do xuízo non signifique outro episodio de mala prensa na localidade. “O caso xa non se relaciona connosco”, subliña Piñeiro. 

O paso dos días dará ou quitará a razón ao alcalde, que non mira para outro lado nin co crime nin co sensacionalismo.