​Violación sen violencia

Alarma social causou a sentenza da Audiencia de Navarra, tras condenar a cada un dos cinco novos coñecidos como ‘A Manda’ a 9 anos de cárcere por un delito continuado de abuso sexual con prevalimiento e non por agresión sexual. Os xuíces non apreciaron violencia contra unha moza en Pamplona durante os sanfermines de 2016.

Un percorrido semántico por algunhas palabras utilizadas con relación a este inquietante asunto quizá axude a fixar un tanto o contexto analítico e as implicacións que están en xogo. Conviría empezar co exame do propio apelativo que se deron a si mesmo os bravos machos que levaron a cabo o seu exercicio de autoafirmación sexual. Manda é termo xeralmente utilizado para referirse a unha cuadrilla ou pelotón de xente --tamén de gando, na súa acepción animalesca-- que se reúne para existir e acometer funcións que xeralmente non asumirían individualmente. Sinónimos de manda poden ser jauría, grey, rabaño, horda ou piara. Elixan Vds. o que crean máis apropiada para aplicar ao caso que nos concierne.

A sentenza da Audiencia de Navarra rebaixa o delito penal que se solicitou ao excluír o emprego por parte dos acusados de “violencia ou intimidación que integran o concepto normativo de agresión”, aínda que si estiman o subtipo agravado no delito de abuso sexual. Segundo se colige do texto da sentenza, os maxistrados condenaron aos autores por abuso sexual e non por violación, como pedían a fiscalía e as acusacións particular e popular, o que implica que non aprecien que nos feitos exista violencia nin intimidación.

O debate nas casas onde se reiterou unha e outra vez a noticias en telexornais, programas informativos monográficos e a través do incesante intercambio de mensaxes en medios e redes sociais apuntou, en primeira instancia, a delimitar o significado de ‘agresión’ respecto ao de ‘abuso’. Non só os nosos fillos senón todo tipo de compoñentes familiares e cidadáns da pié abordaron a discusión aclaratoria por saber a diferenza entre ambos os conceptos. Segundo parece, non importan que na concreción de ambas as accións puidésese producir penetración --algo que existiu nas súas variadas formas fisiolóxicas polos membros da Manda--, senón se tal efectuouse por métodos violentos ou intimidatorios. Os xuíces de Navarra interpretaron que non foi o caso. E para iso rescatan da terminoloxía penalista o termo de ‘prevalimiento’, algo que só os técnicos na xerga xurídica poden acertar a rozar pero que ao común das xentes xera desazón e desconfianza. Nesas discusións hogareñas antes mencionadas, dubídase dunha expresión que parece pretender desviar a atención do auténtico nó da cuestión.

Ao albur destes acontecementos, e en concreto da sentenza da Audiencia de Navarra agora criticado por todos os partidos políticos, renóvase a intención de proceder a unha reforma do Código penal que poida ‘aclarar’ as dúbidas do que é unha e outra cousa. Ou ningunha das dúas. Respecto doutros ordenamentos xurídicos, as persoas cun grao de coñecemento suficiente das leis, e do que elas levan, non teñen maiores problemas en entender que unha violación implica violencia. Ata as dúas palabras son sinónimas e queres dicir o mesmo. Ese é o caso na lingua de Dante Aligheri: violenza carnale significa na acepción que nos incumbe precisamente iso, violación.

Di o adagio popular que ‘falando enténdese a xente’. Certamente no caso que nos ocupa non parece que iso fose algo fácil, utilizando palabras que nin sequera aparecen na Dicionario da Lingua Española (compróbeo o propio lector consultando a palabra prevalimiento), ou argumentacións que violentan o sentido común das persoas.

É difícil de comprender que, mesmo un dos tres maxistrados da sentenza da Audiencia de Navarra, non comparta a apreciación de ‘prevalimiento’ por parte dos membros da Manda que acurralaran á moza violada nun espazo sen escapatoria no portal dunha casa de veciños. De consecuencia, tampouco considerou que se aproveitasen da súa situación de superioridade con respecto á vítima, e que mesmo alegue que esta última estivo en todo momento conforme cos actos sexuais que mantiveron entre eles. É dicir, que ao seu xuízo, os culpables nin sequera utilizaron a súa particular posición fronte á afectada como facilitadora da comisión do delito e a consecución dos seus propósitos criminais. O voto particular do terceiro membro do xurado propoñía que os acusados fosen absoltos.

Agora anúnciase que a propia Fiscalía de Navarra mantén que os feitos denunciados pola moza nos Sanfermines de 2016 son constitutivos dun delito de agresión sexual, de violación, e non só de abuso sexual, polo que anunciou que vai recorrer a sentenza ditada pola Audiencia Provincial. Esperemos que tal apelación frutifique nunha xusta revisión por parte das instancias superiores do noso ordenamento xudicial. Lamentablemente, todo este asunto xa está condicionado pola defensa corporativista dos propios xuíces que, ante calquera crítica ‘exterior’, tenden a pechar filas nunha defensa numantina dos seus correlixionarios da xudicatura, aínda que estes puidesen errar nas súas interpretacións.

Co asunto da violencia de xénero, e da confusión terminolóxica interesada e favorecedora da forza bruta, facemos un fraco servizo ao imperativo moral da igualdade entre homes e mulleres. En palabras menos finas, pero non menos cabais, é coma se volvésemos á caverna.