A discrepancia é cara: a liberdade de expresión nos partidos políticos

Esta semana o presidente socialista de Castilla - La Mancha (CLM) Emiliano García Page alzou a voz contra a cúpula do seu partido. En declaracións aos xornalistas na Feira Internacional de Turismo (Fitur), afirmou que o PSOE está agora mesmo "nos límites a da Constitución, a piques de pisar a fronteira constitucional" despois do último pacto alcanzado con Junts para acoutar os delitos de terrorismo que estarán incluídos na Lei de Amnistía, aseverando ademais que "non hai terrorismo bo e terrorismo malo". 

As declaracións de Page foron mal recibidas pola Executiva do partido, que iniciou unha campaña contra o presidente castelán-manchego sacando ao ring a tres figuras clave do PSOE: o exministro Ábalos, que acusou a Page de deostar "permanentemente" aos seus compañeiros socialistas; o Secretario de Organización Santos Cerdán, que matizou que Page debería saber "que é terrorismo"; e o ministro Óscar Puente, que situou ao presidente de CLM "nos límites do PSOE". 

Estas últimas declaracións abriron un debate sobre a liberdade de expresión nos partidos españois, tendo en conta que a Executiva socialista ha situado a Page no "límite" do seu partido - é dicir, fóra- por discrepar en só un ámbito das súas políticas. O presidente manchego converteuse nun disidente do PSOE, e poderíao pagar caro. "A min están a piques practicamente de extraditarme", dixo Page esta semana nun encontro cos presidentes Moreno, Mazón e López Miras en Fitur. 

Page podería estar na corda frouxa tendo en conta os precedentes. En setembro de 2023, o PSOE expulsou ao exsecretario xeneral do Partido Socialista de Euskadi, Nicolás Redondo Terreros, baixo a acusación de "reiterado menosprezo" ás siglas do partido. O PSOE tomou a decisión baseada nas repetidas discrepancias de Redondo cara ás decisións da Executiva Federal socialista, condenando os posibles pactos con Junts para sacar adiante a Lei de Amnistía. Redondo afirmou que os pactos con Junts ían destruír " o sistema do 78, romper a cidadanía española e establecer unha sociedade de privilexios e medieval". E pagou caras as súas palabras, sendo desterrado para sempre das filas socialistas. 

Pagar un alto prezo pola disidencia é habitual no PSOE, pero tamén no resto de formacións. Pablo Casado, co seu escudeiro Teodoro García Egea, tentaron desafiar ao verdadeiro liderado do PP, Isabel Díaz Ayuso, e ambos acabaron na papeleira da historia. Foron verdugos executados, xa que eles tamén apartaran a algunhas figuras do PP cando tiñan o poder. Un exemplo é Cayetana Álvarez de Toledo, que foi cesada apartada da portavocía de Casado por fortes discrepancias coa cúpula.

O peso da disciplina de partido

No Congreso dos Deputados español e o resto de Parlamentos das Comunidades Autónomas, o normal é que os votos dos deputados vaian en bloque. É dicir, a decisión sobre o voto non a toma cada deputado, senón que se consensúa de forma colectiva e o sentido do mesmo é xustificado ir de maneira unísona por todo o grupo parlamentario. Esta lóxica provoca que as formacións políticas sexan lideradas de forma totalmente vertical: a dirección elixe o camiño e o resto ségueo. E quen non o fai, normalmente é sinalado e corre o perigo de quedar sen traballo. Deste xeito, queda seriamente comprometida a liberdade de expresión de cada deputado.

A disciplina de partido está regulada dentro das formacións, e non cumprila pode levar multas. No caso do PP, os deputados que incumpran a disciplina de voto enfróntanse a multas de entre 500 e 700 euros. No lado socialista, a multa é de 600 euros. A exministra Carmen Calvo tívoa que pagar por abster na votación da Lei Trans, e agora foi apartada das primeiras liñas do PSOE. 

A razón da existencia da disciplina de voto é que os deputados voten no mesmo sentido polo que foron elixidos polos seus cidadáns. É dicir, para que un deputado socialista non acabe investindo presidente a un candidato popular, como ocorreu co tamayazo de Esperanza Aguirre, ou viceversa. Con todo, esta natureza xustificable da disciplina de voto está comprometida polo uso que están a facer os partidos políticos da mesma, agarrar a ela para construír estruturas jerarquizadas onde non hai lugar para o debate e si para cortar cabezas.