Os valoradores da dependencia denuncian que son os mesmos que fai 18 anos

O sistema de atención á dependencia en Galicia acumula anos de críticas polos seus longos prazos de espera. Segundo os últimos datos da Asociación de Directoras e Xerentes de Servizos Sociais, máis de 16.000 galegos están actualmente en lista de espera, xa sexa para ser valorados ou para recibir a axuda correspondente. 

A este problema, dabondo coñecido, únese agora as críticas lanzadas polos traballadores encargados de realizar as valoracións. Tras unha denuncia pública do sindicato CSIF sobre a súa precariedade e riscos laborais, Galiciapress contactou cun dos técnicos, que aceptou, de forma anónima, detallar os problemas.

"Vímonos expostas a situacións nas que as persoas que están no domicilio enfróntanse  a nós"

"Vímonos expostas a situacións nas que as persoas que están no domicilio enfróntanse  a nós, ben por presenza de enfermidades mentais en situación aguda, problemas  de drogodependencias, situacións de violencia ou agresividade derivadas de situacións familiares e  de coidados nos que as persoas se atopan desbordadas e desesperadas", explica a valoradora. 

As visitas a domicilios, moitas veces en zonas rurais de difícil acceso e coa única compañía do vehículo, expoñen aos profesionais a todo tipo de situacións. Nalgunhas  ocasións, "vémonos dentro dos domicilios coa porta pecha e sen saber si estamos en contorna  segura". "Non hai un protocolo definido para estas situacións, máis que, cando vemos algo  potencialmente perigoso no informe social, avisar a compañeiras para que nos acompañen", engade.

Esta percepción de inseguridade vese agravada pola falta de ferramentas de protección. A pesar das reclamacións sindicais para que se lles dote de botóns do pánico, geolocalizadores ou sprays de defensa, a realidade é que non contan con ningún destes dispositivos.

 “Non sentimos protexidas a nivel institucional nestas situacións, mesmo tivemos algún  problema coas mutuas para que recoñecesen algúns accidentes sufridos no transcurso das  nosas funcións”, protesta.  

A consecuencia máis dramática da falta de medios do sistema é que moitas persoas, na súa maioría de idade avanzada, morren antes de que se faga efectivo o seu dereito. Esta é a cara máis visible dun problema cuxa raíz, segundo os propios traballadores, atópase na precariedade dos medios cos que se conta para avaliar e xestionar cada caso. Existen incentivos, pero o seu funcionamento é, segundo o testemuño da técnica, deficiente dado que “é un parche polo cal, non só non se están adiantando prazos, polo  inconsistente deste sistema, se non que ademais, impide que se contrate persoal, que é a única  solución que existe para que o sistema de dependencia deixe que arrastrar estes prazos imposibles  que non deixan de aumentar desde hai anos”.

“Desde o 2007, ano no que se crea o sistema, en Galicia  somos practicamente o mesmo persoal contratado

A valoradora argumenta que a Xunta non contratou persoal, polo menos non dunha maneira notable. 

“Desde o 2007, ano no que se crea o sistema, en Galicia  somos practicamente o mesmo persoal contratado. Este ano 2025 case se duplicaron as  solicitudes con respecto ao 2024. Houbo algunhas contratacións temporais con fondos europeos  pero que non solucionaron o problema, xa que se trata doutro parche”, insiste.

Quen paga as consecuencias? As familias e os dependentes. A traballadora advirte que a falta de recursos “#afecto á calidade das valoracións, posto que son valoracións funcionais que deben ser  efectuadas por técnicos formados, que esixen o seu tempo de valoración, observación e trato  axeitado á persoa e á súa familia, ademais da realización dun informe que xustifique a  situación de dependencia da persoa”.

Así as cousas, cales son as medidas máis urxentes que lle demandan os valoradores a Política Social? A resposta é clara, máis recursos humanos que “segue sendo practicamente o mesmo desde que se creou o  sistema”.Reclaman tamén “ter en conta as condicións tan específicas nas que traballamos o  persoal valorador, que non se parece a ningún outro posto de traballo na Consellería de Política  Social e que levamos desenvolvendo sen ningún tipo de atención, a nivel de protección nin a nivel de  compensación económica, desde fai 18 anos”.   

A Xunta pon o foco en Moncloa

Desde a Consellería de Política Social e Igualdade, dirixida por Fabiola García, non se respondeu á nota de denuncia enviada por CSIF, a pesar de que Galiciapress solicitou o punto de vista do Goberno Galego. 

Desde San Caetano defendeuse en repetidas ocasións que os tempos se están reducindo grazas ao reforzo do persoal.   O Goberno galego, pola súa banda, atribuíu historicamente parte da responsabilidade destes atascos ao insuficiente financiamento que recibe do Estado para a aplicación da Lei de Dependencia.

 A Xunta argumenta que a achega estatal non cobre o 50% do custo do sistema como estipula a lei, o que limita a súa capacidade para contratar a máis persoal e dotar de máis recursos ao servizo. Mentres tanto, as familias dos dependentes continúan atrapadas nunha longa e angustiosa espera.  

O futuro do sistema de dependencia en Galicia segue atrancado. Mentres a Xunta defende a súa xestión e apunta á falta de fondos estatais, os profesionais que están en primeira liña e as familias que agardan unha axuda que non chega describen un sistema ao bordo do colapso.