“Votá contra Milei” e outras vías para atraer até 166.000 votos galegos en Arxentina

Dos 2,2 millóns de galegos chamados a votar o domingo, 477.000 viven no estranxeiro. Hai máis electores en Arxentina, 166.000, que en cidades como Ourense, Lugo, Santiago, Pontevedra ou Ferrol.

Ademais, o 18 de febreiro espérase que a participación dos inscritos na CERA sexa moito máis alta que nas ocasións inmediatamente anteriores. É a primeira vez desde 2011 que os galegos residentes en estranxeiro non teñen que liquidar o sudoku do voto rogado antes de emitir o seu sufraxio. Agora é moito máis fácil pero tamén moito máis vulnerable á fraude. Todos os españois de raíces galegas residentes no estranxeiro reciben as papeletas en casa -tb pódenas imprimir desde a web oficial- e poden votar desde hai uns días nos consulados ou por correo.

Antes da adopción do voto rogado, a porcentaxe de inscritos na CERA que emitía sufraxio roldaba o 20%. Era unha cantidade moi relevante de votos. Por exemplo, en 2005, foron máis de 100.000. De feito, a derrota de Manuel Fraga non se puido confirmar ata que se contou o voto emigrante varios días despois das eleccións. 

O voto rogado, implantado ante o bochorno das noticias de que votaban mortos, esborrallou a participación. Na primeira cita electoral con voto rogado participou o 3%, na segunda o 2% e na máis recente o 1%. Está por ver que porcentaxe vota agora, tras eliminar a obrigatoriedade de solicitar o voto, pero é probable que cheguen moitos máis sufraxios que os 5.000 de hai catro anos.

Pontón, Ayuso e Yolanda Díaz entrevistadas en Arxentina

Así as cousas, e dado o fecheiro que será o resultado segundo as enquisas, non é de estrañar que os partidos fagan un especial esforzo por deixar notar no cono austral. Varias mandatarias de todas as cores removeron Roma con Santiago -ou máis ben neste caso Buenos Aires con Santiago- para que os medios arxentinos prestásenlles atención.

Con todo, a presenza das eleccións galegas nos medios arxentinos é moi modesta. Testemuñal, case. Pode dicir que os galegos prestamos máis atención á política arxentina, sobre todo desde a polémica irrupción de Javier Milei, que viceversa.

Houbo excepcións a esta relativa apatía dos medios arxentinos. A máis sorprendente foi cando o diario referente da política arxentina, Clarín, entrevistou á candidata do #BNG. É a primeira vez que unha líder nacionalista goza de tal atención, proba de que os ventos demoscópicos sopran a favor do Bloque.

“O dominio do PP -que gobernou Galicia durante 38 dos 43 anos que ten a autonomía- cambalea”, describía Clarín na introdución da súa entrevista con Ana Pontón. A nacionalista, hábil, moduló o seu discurso para a audiencia galego-arxentina, onde historicamente o nacionalismo ten un peso moito menos importante que a este lado do oceáno.

Ana Pontón en Clarín “Creo que pedir máis autogoberno, no caso concreto de Galicia, é que se desenvolva o actual estatuto"

Así, cando a entrevistadora lle preguntou si propón que Galicia siga o mesmo camiño cara á independencia que propoñen os independentistas cataláns, Pontón aludiu só ao autonomismo. “Creo que pedir máis autogoberno, no caso concreto de Galicia, é que se desenvolva o actual estatuto. Temos máis de 35 competencias pendentes de transferir e queremos abrir un debate sobre como esta plurinacionalidad recoñécese no Estado. Creo que aí Galicia ten que estar cunha voz propia. Nin copiamos nin imitamos o que fan vascos nin cataláns”, declarou..

Outra política galega de esquerdas que conseguiu que lle entrevistase a cabeceira máis coñecida da prensa arxentina foi Yolanda Díaz. A diferenza de Pontón, a ministra de Traballo si confrontou directamente con Milei. A ferrolá fundadora de Sumar confesouse en Clarín “absolutamente preocupada” polas políticas do ultraliberal, ao que comparou coa extrema dereita.

De feito, a campaña de Sumar en Arxentina explotou o sentimento anti–Milei dunha parte do dividido país austral. Fíxoo, ademais, sen complexos. “Votá contra Mieli, votá Sumar Galicia” reza un dos carteis difundidos polos rupturistas. 

No cartel de Sumar, por certo, ten máis protagonismo un madrileño, Íñigo Errejón, que a candidata galega, Marta Lois. É unha mostra das dificultades que teñen os partidos galegos para comunicar en Arxentina cando as súas cabezas de cartel non son moi coñecidos.

Por que os candidatos xa non cruzan o charco como facía Fraga?

Outra clave da campaña en Arxentina é que  os candidatos de PP e PSOE -os tradicionalmente preferidos polo electorado galego residente alí- non viaxaron a Buenos Aires. Mentres non houbo voto Rogado, os líderes conservador e socialista sempre cruzaban as Atlántico semanas antes do inicio da campaña electoral. Nesta ocasión nin Alfonso Rueda nin José Ramón Gómez Besteiro fixérono. Á fin e ao cabo, ninguén pode garantir que o fin do voto rogado supoña unha explosión da participación, que en as últimas autonómicas foi testemuñal, menos do 1% da CERA, pouco máis de 5.000 votos.

O PP tentou compensar a ausencia de Rueda recorrendo a unha dirixente non galega, Isabel Díaz Ayuso. A madrileña atendeu a unha das emisoras de radio máis populares, Radio Mitre. Alí pediu aos emigrantes galegos que concentrasen o seu voto no PP. 

Ayuso tamén aludiu a Milei, pero en termos positivos. "Penso que o cambio en Arxentina, o glorioso cambio en Arxentina que defendemos desde Madrid, para que sexa posible, tívose que concentrar o voto, no caso de Arxentina ao redor de Milei, que é unha realidade o que nos xogamos nós en Galicia", declarou.
 

A madrileña esgrimiu tamén a carta do medo a unha eventual deriva independentista, que o PP enarborou na recta final da campaña ante o avance demoscópico do Bloque.  Así, razoou que “Galicia non se pode sumar ao que xa vimos sufrindo todos os españois no País Vasco e en Cataluña”.

Os conservadores tentaron contrarrestar a falta de Rueda facendo campaña a pé de rúa. O PP de Arxentina colocou unha caseta de propaganda fronte ao consulado español en Buenos Aires, onde acoden a diario miles de persoas para, por exemplo, tramitar un pasaporte español que lles permita emigrar a Europa. No consulado tamén se puido entregar o voto nos últimos días. 

Un das mensaxes que tentou vender o PP en Arxentina é que a prometida gratuidade das matrículas universitarias beneficiará tamén aos descendentes de galegos-arxentinos. Os de Rueda prometeron tamén asistenta gratuíta no SERGAS ha os decendientes que volvan ao país. Pola súa banda, o PSOE prometeu unha prórroga do que alí chaman “Lei de Netos”, a que permite aos netos de españois pedir a nacionalidade española. 
 

Así llo transmitiu o PSOE de Arxentina á responsable de exteriores socialista, a galega Pilar Canela. Cancela, por certo, até fai un par de meses era mandataria do PSOE no estranxeiro e secretaria de Estado de Cooperación Internacional do Goberno de España. 

As mesmas persoas que repartiron as axudas públicas dirigieronn as accións exteriores dalgúns partidos

Había, por tanto, a mesma persoa representando ao Goberno de España e ao PSOE. Outro tanto pasaba no PPdeG. O responsable da política de emigración da Xunta, Antonio Rodríguez Miranda, é membro da executiva do PPdeG e no pasado foi responsable da acción exterior do partido.

A confusión entre goberno e partido é un dos aspectos máis turbios da política galega no exterior, a miúdo marcada polo clientelismo. Hai que ter en conta que moitos inscritos na CERA viven en países que pasan por unha situación económica moi difícil (Arxentina, Venezuela, Cuba …), polo que as axudas que chegan de Santiago ou Madrid son transcendentais para o seu benestar. 

Con todo, as sospeitas de fraude no voto exterior han perdido peso co paso dos anos. Non porque a CERA caia -ao contrario, aumentou-  senón porque a cantidade de votos emitidos esborrallouse en canto instaurouse o voto rogado. Haberá que esperar á próxima semana para saber si revive a polémica de ducias de votos emitidos por galegos centenarios desde Sudamérica, que no seu día, na era Fraga, foi todo un clásico  da política galega.