Elia Barceló ábrenos as portas de Santa Rita en 'A soga de cristal': "En literatura ninguén reflicte os intereses dunha muller de 70 anos"

‘A soga de cristal’ é a terceira parte dunha colección que constará de catro novelas. Cunha carreira tan prolífica, xa está a cuarta entrega no forno ou queres explorar outras historias antes? 

Está, pero aínda lle falta moito. Sei o que quero, sei onde vou. As novelas adoitan ser como una trenza: hai uns fíos que hai que ir mesturando e combinando. Todo iso téñoo. O que non teño é o tempo de porme a escribir felizmente, rutinariamente, sen que me saian cousas polo medio. Pero xa o terei.

Estás xa en plena xira de presentación de ‘A soga de cristal’. Que che estás atopando nas presentacións? Que reaccións trasládanche os lectores?

En xeral moi ben. O que veñen é porque xa me coñece! Xa sexa por outras novelas ou polas anteriores de Santa Rita. Veñen con moita alegría e a que lles faga unha dedicatoria desas bonitas que fago eu. 
 

Nesta ocasión retomas á familia Montagut e todos os misterios que entraña ese apelido. Unha seita, o Día de Defuntos, mortes, presenzas… A premisa, desde logo, é a dunha novela na que o esotérico gana moito peso, non?

Ten bastante. Nesta terceira novela propúxenme falar das cousas malas que se lles fixo ás mulleres ao longo do tempo. Hai tantas para elixir que en catro novelas non me daba. Nesta propúxenme falar de todo o que se lle fixo e ségueselle facendo á xente, pero sobre todo ás mulleres, desde o punto de vista da relixión. Como se manipula ás mulleres para que se manteñan servís, pequenas, obedientes, de que llas convenza de que teñen a mesma dignidade do home, porque Deus creounos iguais, pero como es mala, porque por nós entrou o pecado no mundo, a única maneira que tes de redimirte é sendo máis boa, servindo, obedecendo, baixando a cabeza, e traballando gratis. Coa culpa e o medo trabállase moi ben. 
 

O que fago na novela é por unha banda falar de novas seitas que traballan á antiga e tamén cos ecos dos sectores da Igrexa católica e o que lle fixeron ás mulleres anteriormente. Na parte antiga da novela, que sucede en 1916, vemos esa omnipresencia da relixión, de manipular á xente, reflectida no que fan hoxe as seitas.
 

Con respecto a esta mácula das mulleres polo pecado orixinal empata un pouco coa sociedade actual e algúns comentarios que aínda se trasladan ás mulleres. Aquilo de: “Se non foses soa, se non che vestises así, isto non che pasou”.

Si, a culpa sempre é túa! Dalgunha maneira as mulleres temos a culpa do que pasa. E si chove tamén é culpa nosa. É algo que temos tan interiorizado que mesmo persoas modernas, feministas, concienciadas, sen darnos conta facemos ou dicimos cousas que veñen daquel machismo salvaxe que imperaba na sociedade. A nosa lingua está impregnada desa mentalidade. Cústanos moito e de cando en vez temos que reformularnos e de cando en vez dicirnos: “Espera. Iso non”. Por exemplo, se queres insultar a alguén o primeiro que che vén á boca é “fillo de puta”. Pero que culpa ten a súa nai? Por que o insultas a través dunha muller? 

DENTRO DE SANTA RITA

Como é o proceso para compor estas historias? Ocorréuseche a idea e xa tiñas todo planeado ou a medida que escribes tras de encaixar todas as pezas e as sementes que sementaches?

O grande si o teño. Cando empecei, ao principio de todo pensaba que só sería unha novela. Unha novela mediterránea, chea de luz, para compensar a anterior, ‘A noite de prata’, que sucede no inverno, en Viena, con crimes contra nenos… Era moi dura e eu quería algo alegre, algo bonito. Pero cando se me ocorreu a idea de Santa Rita e empecei a explorar un pouco pensei que cunha novela non ía a ningunha parte, que teño moitas cousas que dicir. Empecei a ampliar a imaxe, pero o grande téñoo na cabeza desde hai catro anos. E iso contareino na próxima novela. 
 

Case tan importante como os personaxes é Santa Rita. É talvez o maior reto, dar tanta personalidade a un emprazamento? É practicamente Macondo feito casa…

Ai, que bonito! Nunca mo dixeron! Pero si, é o principio onde me gustaría vivir, iso está claro. Cando me movo pola miña terra, porque vivo en Austria e paseime catro décadas vindo aquí só en vacacións, cando me paseo por aquí, polos xardíns, e vexo o ceo, as palmeiras…todo iso métoo en Santa Rita. Santa Rita é unha especie de síntese do sentimento mediterráneo da vida, da luz, da comida, dos cheiros, da risa, da maneira de tomarche as cousas. Non me resultou difícil porque en Santa Rita meto todo o que me gusta. E como é gratis, non son directora de cine e non téñoo que pagar.
 

E, volvendo a Macondo, o personaxe de Sofía, outra matriarca forte como a Úrsula de ‘100 anos de soidade’ que é a gardiá da familia e dos segredos. Inspírache algunha muller en concreto para compor estes personaxes ou é unha mezcolanza de moitas?

É unha mestura. Teño a sorte de que a miña nai ten 92 anos e coñezo tamén ao seu círculo de amigas, que non che creas que á idade que teñen e seguen sendo bastante señoras, das que se reúnen a tomar café e xogar ao parchís. Coñezo moito ás mulleres desa idade. E tamén poño moito do que a min gustaríame ser ou ter cando chegue a esa idade. 

Paréceme que é importante ofrecer ás lectoras, ás de todas as idades, imaxes e modelos que as representen. Cando falas coas lectoras, que nos clubs de lecturas son case sempre o 90% dos integrantes, e dinche: “Filla, que alegría ver mulleres como eu e que teñen os meus problemas”. Porque unha cando ten 70 anos xa non lle preocupa si terá ou non fillos, ou si atopará o amor da súa vida ou un traballo digno. Todo iso xa pasou, pero segues tendo intereses e proxectos, aínda que ninguén os reflicte na literatura. 
 

De Sofía, por exemplo, dis que é unha muller moi viva aínda que o seu corpo xa non lle permita dar as carreiras de antes. 

Claro, xa non pode saltar da cama e ir polo xardín e tirar á piscina. Pero con axuda pode pasear e ver florecer as mecosas, ou sentar tranquilamente no xardín a ouvir aos paxaros. Iso forma parte da vida e os praceres de 90 anos. Non ten que ser meter na cama e ir quitar a roupa polo corredor.

UN SERIE EN CERNES?

Es un exemplo do bo momento que vive esta mestura de novela negra e thriller que tan ben se está dando en España. Por que nos gusta tantísimo este xénero? Di talvez un pouco do carácter morboso da sociedade actual? 

Si, pero non só é actual. Pensa nas historias que se contaban na Idade Media e antes. Á xente gústanlle moitísimo as desgrazas dos demais, de toda a vida. Os gregos cando inventaron a traxedia logo o nobilizaron moito con aquilo da catarse, pero lles encantaba aquilo de que a Edipo sacásenlle os ollos. Son cousas que a todo o mundo gústalle e dálles un punto de esperanza pensar: “Mira, a min iso non me pasa, menos mal. Pásanme outros desastres, pero este non”. 

E logo os segredos. A todos gústannos. Está na base da murmuración máis básica, saber que pasou nesa familia, por que non fálanse por aquela rama, que sucedeu cando aquela rapariga se tirou ao pozo.

Tamén estás de parabén pola estrea de ‘As longas sombras’ en Disney+. Sería posible adaptar á pantalla unha saga como a de Santa Rita? Ti mesma acabas de dicir que como non es directora podes pegarche luxos en Santa Rita.

É que facer películas é carísimo. Todo hai que pagalo! Até pór unha canción custa diñeiro. Se queres rodar nunha casa preciosa hai que alugala. Pero nas novelas cada un pon o que lle dá a gana e todo vale. A xente podería ir vestida de Armani polo mesmo prezo. Pero Santa Rita ten moitas posibilidades para converter en serie. Para unha película é imposible porque hai demasiado material. 

O bo é que en Santa Rita tes a vantaxe de que cada vez hai un crime único que se resolve. En capítulos de 50 minutos podería resolver cada caso dunha maneira distinta. Podería facer perfectamente. Eu só espero que se alguén o fai que lle teña moito agarimo a Santa Rita e faga honra ao sitio tan bonito que me inventei.